-
1 агач хәзерләү
лесозаготовка -
2 агач
1. сущ.1) де́рево (лиственное, хвойное, южное, плодовое) || древе́сныйвак агачлар — ме́лкие дере́вья (деревца́)
агач каерысы — древе́сная кора́
агач төрләре — поро́ды дере́вьев
клуб тирәли агач утырту — поса́дка дере́вьев вокру́г клу́ба
2) собир. (материал, сырьё) де́рево, древеси́на, лес || древе́сный (уголь, спирт); древеси́нныйагач чыгару — вывози́ть лес (древеси́ну)
эшкә яраклы агач — делова́я древеси́на; делово́й лес
агач агызу — сплавля́ть лес
комбинаттагы агач калдыклары — древе́сные (древеси́нные) отхо́ды на комбина́те
3) в сочет. лесо-; дерево-; древо-агач склады — лесоскла́д
агач сәүдәсе — лесоторго́вля; торго́вля ле́сом
агач хәзерләү участогы — уча́сток лесоразрабо́ток (лесозагото́вок); лесосе́чный уча́сток, лесосе́ка
агач хәзерләүче (хәзерләүдә эшләүче) — лесозаготови́тель; лесозагото́вщик
агач ташу юлы — лесово́зная доро́га
агач агызу сезоны — лесоспла́вный сезо́н
агач кисүдә эшләү — быть на лесору́бочных (лесору́бных) рабо́тах
агач кисә торган — древоре́жущий
агач эшкәртү — деревообрабо́тка
агач утырту — поса́дка дере́вьев
4) перен.; бран. болва́н, дуби́на, чурба́н2. прил.1) деревя́нный, из де́реваагач күпер — деревя́нный мост
агач көрәк — деревя́нная лопа́та
агач йорт — деревя́нный дом
агач табанлы чана — са́ни на деревя́нных поло́зьях
агач терәү — подпо́рка из де́рева; деревя́нная подпо́рка
2) бреве́нчатый; ру́бленый (сарай, барак)яңа гына салган агач мунча — свежеру́бленая ба́ня
3) тесо́вый, из тёса ( забор)4) щепно́й, из щепы́агач әйберләр — щепны́е изде́лия (това́ры)
5) ирон.; прост.а) деревя́нный, одеревене́лый, окостене́лый, тупо́й, (как), неживо́й (рот от холода, руки и пальцы от старческой дряблости или отсутствия движения)б) топо́рный (о чьём-л. языке); аляпова́тыйагач тел белән язган мәкалә — статья́, напи́санная топо́рным языко́м
в) бран. горе-; -дубина, -чурбан, -пень; -болван, -тупицаагач каравылчы — сто́рож-болва́н; го́ре-сто́рож; не сто́рож, а болва́н
агач хисапчы — го́ре-счетово́д; счетово́д-тупи́ца
•- агач ат
- агач аяк
- агач бакасы
- агач бакчасы
- агач гөл
- агач гөмбәсе
- агач җилеме
- агач кадак
- агач кистерүче
- агач кисүче
- агач корты
- агач куышы
- агач күбәләге
- агач мае
- агач материалы
- агач өйле
- бүрәнә өйле
- агач сирәк үскән җир
- агач суын алу
- агач тараканы
- агач тарттыру
- агач ташучы баржа
- агач ташучы машина
- агач төбе
- агач тыгылу
- агач утырту
- агач үзәге
- агач череге
- агач чиләк
- агач чүкеч
- агач эшкәртүче
- агачка әйләнү
- агачка әверелү••агач атка атландыру — оста́вить с но́сом; обвести́ вокру́г па́льца, надува́ть/наду́ть
агач атка атлану (атланып калу) — оста́ться с но́сом; сесть в лу́жу прост.
агач башыннан йөрми, кеше башыннан йөри — не по ле́су хо́дит, а по лю́дям (о беде, болезни, смерти, горе, несчастье, стихийных бедствиях, жизненных невзгодах и т. п.) (букв. не по верши́нам дере́вьев, а по голова́м люде́й хо́дит)
агач җан — см. агач йөрәк
агач җанлы — см. агач йөрәкле
агач мылтык — ирон. пустоме́ля, болту́н, пустозво́н, пустосло́в
агачны яшьтән (яшьли, яшь чагында бөгү) — гнуть де́рево, пока́ мо́лодо (т.е. воспитывать с малых лет)
агач авызланып — гру́бо, ре́зко, по-ха́мски
- агач башында үсмиагачтан сандугач кына ясамый — ма́стер на все ру́ки; всё уме́ет; всё де́лает
- агач йөрәк
- агач йөрәкле
- агачын күреп урманын күрмәү
- агачын күреп тә урманын күрмәү -
3 хәзерләүче
сущ.заготови́тель, загото́вщик ( человек или организация)агач хәзерләүче — заготови́тель древеси́ны
-
4 салкын
1. прил.1)а) холо́дный, моро́зныйсалкын кул — холо́дная рука́
салкын көн — моро́зный день
салкын җил — холо́дный ве́тер
салкын кыш — холо́дная ( суровая) зима́
б) студёный, ледяно́йбик салкын су — студёная вода́
2) холо́дный (не отапливаемый, не утеплённый, не излучающий тепла)салкын сарай — не утеплённый сара́й
салкын вагон — холо́дный ваго́н
салкын бүлмә — холо́дная ко́мната
салкын йолдызлар — холо́дные звёзды
3)а) холо́дный, осты́вший; сты́лый; не подогре́тый ( о пище)салкын коймак — холо́дные ола́дьи
салкын бәрәңге — осты́вший карто́фелъ
салкын аш — сты́лый суп
б) холо́дный ( в обычном виде)өстәлдә салкын закускалар — на столе́ холо́дные заку́ски
салкын ашамлык кына әзерләү — гото́вить то́лько холо́дные блю́да
в) холо́дный, прохлади́тельныйсалкын эчемлекләр — прохлади́тельные напи́тки
4) перен.а) холо́дный, бесстра́стный, бесчу́вственный, безду́шныйсалкын хатын — бесстра́стная же́нщина
салкын темперамент — холо́дный темпера́мент
б) холо́дный, хала́тный, равноду́шный, безразли́чный, безуча́стныйэшкә карата салкын мөнәсәбәт — равноду́шное отноше́ние к рабо́те
в) хладнокро́вный, сде́ржанныйсалкын акыл — холо́дный ум
5) спец. холо́дный, производи́мый без нагрева́ниясалкын штамповка — холо́дная штампо́вка
балыкны салкын юл белән ыслау — холо́дное копче́ние ры́бы
6) перен. холо́дный, сухо́й, суро́вый, стро́гий, недоброжела́тельныйсалкын елмаю — холо́дная улы́бка
салкын караш — недоброжела́тельный взгляд
2. сущ.салкын мөгамәлә — холо́дное обраще́ние
1) хо́лод, моро́з, сту́жакышкы салкын — зи́мний хо́лод
көчле салкын елганы катырды — сту́жа скова́ла ре́ку́
2) обычно мн. ч.салкыннархолода́, моро́зысалкын башланды — уда́рили моро́зы
3) холодо́к, прохла́даагач астына салкынга утыру — сесть в холодо́к под де́ревом
3. нареч.иртәнге салкында яхшырак эшләнә — в у́тренней прохла́де лу́чше рабо́тается
1) хо́лодно, моро́зно, прохла́днобүген салкын — сего́дня моро́зно
2) перен. хо́лодно, хала́тно, равноду́шно, безразли́чно, безуча́стно, прохла́дноэшкә салкын карау — равноду́шно относи́ться к рабо́те
3) перен. хо́лодно, су́хо, сде́ржанно, недоброжела́тельносалкынгына каршы алу — встре́тить хо́лодно
салкын гына сөйләшү — разгова́ривать су́хо
•- салкын тидерү
- салкын алдыру
- салкын тию
- салкын алу
- салкынга чыдам
- салкынга түзем
- салкынга чыдамлылык
- салкынга түземлелек••(аркадан, тәннән) салкын йөгерү — хо́лод (моро́з) по ко́же (по те́лу, по спине́)
салкын кан белән — хладнокро́вно
салкын канлы — хладнокро́вный
салкын карау — хала́тность
салкын корал — холо́дное ору́жие
салкын су койган кебек — как бу́дто холо́дной водо́й окати́ли (обли́ли)
салкын сугыш — холо́дная война́
-
5 утырту
перех.1) сажа́ть, посади́ть ( что) || поса́дкаагач утырту — посади́ть де́рево
чәчәк утырту — посади́ть цветы́
бәрәңге утырту — поса́дка карто́феля
күлмәккә кара табы утырту — сажа́ть кля́ксу на пла́тье
2) прям.; перен. сажа́ть, посади́ть, уса́живать/усади́ть ( кого во (на) что) || поса́дкаурындыкка утырту — посади́ть на стул
поездга утырту — посади́ть в по́езд
өстәлгә утырту — приглаша́ть к столу́
баланы дәрес хәзерләргә утырту — посади́ть ребёнка за уро́ки
ипи белән суга утырту — посади́ть на хлеб и во́ду
самолётка утырту башланды — начала́сь поса́дка на самолёт
диетага утырту — сажа́ть на дие́ту
3) в разн. знач. сажа́ть, посади́ть кого во (на) что (в порядке наказания или для выполнения обязанностей)төрмәгә утырту — посади́ть в тюрьму́
кошны читлеккә утырту — посади́ть пти́чку в кле́тку
этне бәйгә утырту — сажа́ть соба́ку на цепь
кортлы тавыкны чеби чыгарырга утырту — сажа́ть ку́рицу-насе́дку на я́йца
4) сажа́ть, посади́ть ( что на (во) что) || поса́дкапароходны комга утырту — посади́ть парохо́д на мель
самолётны җиргә уңышлы утырту — благополу́чно посади́ть самолёт
5) наса́живать/насади́ть ( что на (во) что)балта сабы утырту — насади́ть топо́р на топори́ще
6) перен.; прост. всади́ть; посади́тькүз төбенә утырту — посади́ть под глаз
яңагына утырту — влепи́ть пощёчину
башка утырту — сту́кнуть по голове́
7) ста́вить/поста́вить ( что на (во) что)чүлмәкне өстәлгә утырту — поста́вить горшо́к на стол
чәчәкләрне суга утырту — поста́вить цветы́ в во́ду
аш утырту — поста́вить вари́ть суп
8) ста́вить/поста́вить, устана́вливать/установи́ть ( что)терәк утырту — ста́вить подпо́рку
багана утырту — поста́вить столб
тәрәзә яңакларын утырту — устана́вливать око́нные косяки́
9) прита́чивать/притача́ть, вшива́ть/вшить, пришива́ть/приши́ть ( что)җиң утырту — притача́ть рука́в
яка утырту — приши́ть воротни́к
10) прям.; перен. вправля́ть/впра́витьтайганны утырту — впра́вить вы́вих
акылга утырту — впра́вить мозги́
11) перен.; прост. надува́ть/наду́ть, обмишу́ливать/обмишу́лить, обмишу́ривать/обмишу́рить, обы́грывать/обыгра́ть ( кого)беркатлы кешене утырту — наду́ть простофи́лю
мин аны картада утырттым — я его́ обыгра́л в ка́рты
•- утыртып чыгу
- утыртп кую -
6 шакмак
1. сущ.1) ку́бик ( детская игрушка)хәрефле шакмаклардан сүзләр төзү — собра́ть слова́ из ку́биков с бу́квами
шакмаклардан төзелгән пирамида — пирами́да из ку́биков
2) чу́рка; чурба́кагач шакмак — деревя́нная чу́рка
тимер шакмак — чугу́нная чу́рка (чу́шка)
самавыр өчен шакмаклар әзерләү — пригото́вить чу́рки для самова́ра
3) кусо́к ( пилёного или спрессованного сахара)бер шакмак шикәр — кусо́к са́хара
ике шакмак акбур — два куска́ ме́ла
4) спорт. костя́шки (домино́), ку́бики (на́рды), ша́шкишашка шакмаклары — ша́шки, костя́шки ша́шки
5) кле́тка, квадра́тшахмат тактасындагы ак һәм кара шакмаклар — бе́лые и чёрные кле́тки ша́хматной доски́
2. прил.; см. шакмаклышакмаклар сызу — черти́ть кле́точки, квадра́тики; см. тж. шакмаклау 2)
өстендә шакмаклы күлмәк — на нём кле́тчатое пла́тье (руба́шка)
шакмак шикәр — пилёный са́хар
См. также в других словарях:
янут — Агач башларына оста үрмәли торган, куе сары мехлы ерткыч җәнлек. рус. Енот. с. Шул җәнлекнең мехы. с. Шул мехтан әзерләнгән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чәй — 1. Көньякта игеп үстерелә торган мәңге яшел агач яки куак 2. Шул үсемлекнең киптереп махсус эшкәртелгән, хуш исле эчемлек әзерләү өчен кулл. тор. яфраклары 3. Эшкәртелгән шундый яфракларны кайнар суда пешереп әзерләнгән хуш исле эчемлек. Кайбер… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
какао — 1. Тропик агач, орлыгыннан шоколад ясала 2. Шуннан ясалган порошок һәм шуннан әзерләнгән эчемлек … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
леспромхоз — Билгеле бер территориядә агач әзерләү, эшкәртү һәм читкә озату белән шөгыльләнә торган предприятие … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәрәш — Эрләр өчен тетелгән, таралган сүс. ТӘРӘШ (ТӘРӘШЛЕ) ТАРАГЫ – Сүсне тарау, эрләргә әзерләү өчен кулл. тор. тарак сыман җайланма. ТӘРӘШЛЕ КАБА – Сүсне тарау, тетү өчен югары очында тарагы булган агач җайланма. ТӘРӘШЛЕ СҮС – Эрләү өчен тетелгән җитен … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
тәрәшле — Эрләр өчен тетелгән, таралган сүс. ТӘРӘШ (ТӘРӘШЛЕ) ТАРАГЫ – Сүсне тарау, эрләргә әзерләү өчен кулл. тор. тарак сыман җайланма. ТӘРӘШЛЕ КАБА – Сүсне тарау, тетү өчен югары очында тарагы булган агач җайланма. ТӘРӘШЛЕ СҮС – Эрләү өчен тетелгән җитен … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
чия — 1. Гөлчәчәкләр семь. җимеш бирә торган агач яки куак 2. Шуның төшле, зур булмаган карасу кызгылт яки алсу кызыл җимеше. с. Шул җимештән әзерләнгән, ясалган чия төнәтмәсе. ЧИЯ КЫЗЫЛ – Карасу кызгылт, чия төсендәге. ЧИЯ КӨРӘН – Кызгылт көрән … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шакмак — 1. Тигез алты яклы куб форм. зур булмаган геометрик фигура; Кубик 2. Шундый формалы нәрсә. Самавыр кайнату өчен әзерләнгән агач кисәкләре. Шундый формадагы кечерәк кисәк (мәс. шикәр кисәге) 3. Домино яки шашка уены әсбабы 4. Төрле төс яки сызык… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
шомырт — (ШОМЫРТЛЫ) (ШОМЫРТЛЫК) – 1. Роза чәчәклеләр семь. хуш исле ак чәчәк атып, ашарга яраклы кара җимеш бирә торган агач 2. Шомырт агачының җимеше. с. Шомырт җимешеннән әзерләнгән 3. с. Шомырттай чем кара шомырт чәчең җилдә дулкынлана … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге